Karayip Korsanı Aklı Başında Süvari Olursa

Karayip Korsanları filmlerinin kahramanı Jack Sparrow profilli süvarinin kimliği merak uyandırmıştı bende. Bu profilin arkasında olsa olsa soğuk, kendini beğenmiş, ilgisiz biri olabilir diye düşündüm o zamanlar. Zaman içinde tanışma fırsatımız olunca, samimi, çözüm üretici, ailesine düşkün olması, sevecen, babacan ve eğlenceli kişiliği ile ön yargılarımı yıkmıştı.

M/V Mustafa Kan gemisinin kaptanı Serkan Turan’dı o. Yazıyı hazırladığım sıralarda, Mısır’da El Dekheila Limanı’nda yüklerini tahliye etmiş, alacakları yük için ambarları hazırlıyor, yeni sefer için şirketin talimatını bekliyorlardı. Üniformalı fotoğrafını yazıma eklemek için aradığımda, üniformanın sivil gemilerde pek giyilmediğini, temizliğinin sorun olduğunu, bazı limanlarda otoritelerle görüşmeler sırasında giyilmesinin işleri çabuklaştırmak ve kolaylaştırmak için iyi olabileceğini vurguluyordu.

Pazartesi günkü çamaşır yıkama sırasını kaçırdığını söylüyor ve üzülüyordu: “Hanım olsaydı böyle dolaştırmazdı beni gemide, hayat eşimle güzel.” diyordu. Garipsedim bu durumu. Bir geminin süvarisi için çamaşır yıkatma sırasının olması şaşırttı beni. Bir geminin kaptanı, sırasını ancak personeliyle ve gemisiyle çok ilgilendiği için kaçırmış olabilirdi. Çamaşırlarını istediği zaman yıkatmasının mümkün olabileceğini ekledim. Prensip sahibi olduğunu, mürettebatını disiplinli tutmak için koyduğu kurallara önce kendisinin uyması gerektiğini anlatınca, biraz daha merakım arttı.

Birkaç gün sonra görüştüğümüzde yeni sefer için yola çıktıklarını, İtalya’nın Augusto Limanı’ndan sülfür alacaklarını öğrendim. “Tesadüfen seçtim ben bu mesleği, bu saatten sonra başka bir iş gelmez elimden.” diyordu. Zor şartlar ve iş disiplini karada da var ama biz gemide bunları daha fazla hissederek yaşıyoruz diyordu ve her fırsatta bahsettiği ailesine olan özlemini “Eşime sorarsanız o size anlatır!” diye dile getiriyordu.

Kaptan, geminin sevk ve idaresinden sorumlu olan en yetkili amirdir, mutlaka gemide bir takım sorunların yaşanması doğaldır. “Gemide huzur ve düzenin yukarıdan aşağıya doğru olduğunu düşünüyorum. Personel verilen emirleri her ne kadar sorguluyor olsa da, yapmak zorunda.” diyor ve büyük bir disiplinsizlik olayı yaşamadığını belirtiyordu. Kaptanın görev ve yetkilerinden olan emir yetkisini sorduğumda, “Emir değil de talimat dersek daha yerinde olur, daha iyi geliyor kulağa.” tavrıyla alçakgönüllü oluşu dikkatimi çekiyordu.

“Verilen talimatlara uyulmaması durumunda önce sözlü daha sonra yazılı olarak uyarı verilir, duruma göre kişinin savunması bile istenebilir. Bu iş kişinin gemiden ayrılmasına hatta gelecek kişinin masraflarının kendisinden tahsil edilmesine kadar gider. Genelde küçük olaylar 1. zabit (ki geminin disiplin amiri olarak sayılır) tarafından hatta makinedeki olaylar ona bile gelmeden 2. makinist tarafından çözülür, onların sorunu çözemediği yerde ben devreye girerim.” diyor. Ve sıkıntının çoğu zaman fazla mesai ödemesi, avans, kumanya, su ihtiyacı ya da sigara ihtiyacından kaynaklandığını ekliyordu.

Gemide her operasyonla ilgili kayıt tutulması hayati öneme sahiptir. Gemide yapılan tüm işlerin uluslar arası düzenlemelere uygun yapıldığının kontrolü için gereklidir. Uzun vadede ortaya çıkabilecek her türlü aksiliğin önlenmesi için kullanılır. Güverte ve Makine kayıtları düzenli olarak tutulmalıdır. “Daha önce gemiye değiştirmeci (kısa bir süre için geçici) olarak gelen 2. Zabitin jurnali yazmadığını fark ettim. Neden yazmadığını sorunca, değiştirmeciyim, dedi. Uyardım. Güverte ve Makine jurnali çok önemlidir, kayıtlarının düzenli zamanında ve doğru tutulması gerekir.”

Serkan Kaptan’a herhangi bir mürettebatla ilgili sorun yaşayıp yaşamadığını sordum. Şimdiye kadar gemiden iki personeli gönderdiğini, bunların birinin sürekli küfür ederek personeli moralsiz bırakan, kumanyayı israf eden ve uyarılara rağmen kendini düzeltmeyen aşçı, diğerinin ise tavsiyelerine rağmen gemiyi tehlikeli yükleyip tahliye eden 1. Zabit olduğunu anlatıyor. Mürettebatın gözünden kendisini tanımlamasını istediğimde, soruyu oldukça zor buluyor. “Ama gemiden ayrıldıktan sonra “süvari bey nasılsınız?” diye arayan, mesaj çekenler olduğuna göre çok ta kötü olmadığımı düşünüyorum”, diye ekliyor. Öğrencilerime denizcilikle ilgili söyleyeceklerini merak ediyorum Serkan Kaptan’ın;

“Denizcilik eski popülaritesi olmasa da prestijli, saygı duyulan, maddi getirisi normal şartlardan iyi ve hata kabul etmeyen bir meslek. Sürekli yenilenmeyi gerektiren ve bulunduğunuz, daha doğrusu yaşadığınız gemiyi sahiplenmek zorunda olduğunuz bir iştir. Bu şartlar altında, gemideki işleyişi devam ettirebilmek için disiplin ve bu disiplinin nasıl uygulanacağı çok büyük önem arz etmektedir. Gemide sert, otoriter tavır takınmak yerine saygılı ve iş paylaşımlarını kesin bir şekilde benimseterek personele yaptırılması, geminin selameti için daha uygun olacaktır. Unutulmamalıdır ki, 24 saat iş yerinde kalan, farklı dil, din ve yaşam tarzı olan personel olduğu gibi, belli bir eğitim almış, belli bir mertebeye yükselmiş zabitan bölümüne de gemide saygı ve disiplinin olduğunu hissettirmeniz gerekecektir. Öğrenci arkadaşlar gemiye çıktıkları andan itibaren her şeyi öğrenmek için azimle çalışmalıdır. Bu öğrenme, gemi kaptanı olduktan sonra bile devam edecektir. Öğrenmenin hiç bitmediği bu meslekte, tecrübelerime dayanarak söylüyorum ki personeli idare etmek ve memnun etmek öğrenme çalışmalarından daha zorlu geçecektir. Ülke ülke, şehir şehir gezdiğiniz, ufkunuzu ve kültürünüzü devamlı geliştirdiğiniz, Türkiye şartlarına göre iyi para kazandığınız, sürekli değişiklikler yaşadığınız güzel bir mesleğe hoş geldiniz…”

Düzenleme: Batuhan Omacan
Ekleyen: Ayşe Kırıcı