Uluslararası Denizcilik Sözleşmeleri’nin Ortaya Çıkışı

Deniz taşımacılığı; kökeni çok eskiye dayanan, uluslararası yük taşımacılığında en yaygın kullanılan taşıma türüdür. Can ve mal transferinde oldukça büyük öneme sahiptir. Deniz taşımacılığı uluslararası özelliği olması nedeniyle, tüm dünya ülkelerini ilgilendiren ortak bir konudur. Bu nedenle, deniz ticaretine yönelik faaliyetler gerçekleştiren tüm ülkelerin, bu konuya aynı derecede özen göstermesi gerekmektedir. Dolayısıyla Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO)‘ nun kurulmasının başlıca sebeplerindendir.

1948 yılında Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenen bir konferansta Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün (IMO)  kurulması konusunda  sözleşme kabul edilmiştir. IMO aynı zamanda sadece denizcilik konularıyla ilgilenecek ilk uluslararası kuruluş olmuştur. Sözleşmenin imzalanmasından 1958 yılında yürürlüğe girmesine kadar geçen 10 sene içerisinde, güvenlikle ilgili olup aynı zamanda farklı bakış açıları gerektiren konular uluslararası ilgi görmeye başlamıştır. Bunların en önemlilerinden birisi, gemilerden kaynaklanan petrol kirliliğinin oluşturduğu tehdittir.  En başından itibaren, deniz güvenliğinin arttırılması ve deniz kirliliğinin önlenmesi IMO’nun  önemli hedeflerinden biri olmuştur. Deniz taşımacılığı sırasında karşılaşılan sorunları gidermeye yönelik çalışmalar yapılmış ve bu çalışmalar sonucunda ortaya Uluslararası Denizcilik Sözleşmeleri çıkmıştır.

Uluslararası Denizcilik Sözleşmeleri, temel konu içerikleri bakımından 5 önemli gruba ayrılır:

1. Emniyet (Maritime Safety)
2. Kirlilik (Maritime Pollution)
3. Sorumluluk ve Tazmin (Liability and Compensation)
4. Güvenlik(Maritime Security)
5. Diğer Konular

Önemli IMO Sözleşmeleri;

IMO CONVENTION: Uluslararası Denizcilik Teşkilatı Sözleşmesi. (Convention on the International Maritime Organization). İlk Yürürlük: 17.03.1958

SOLAS 74: Denizde Can ve Mal Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi, 1974. (International Convention for the Safety of Life At Sea, 1974). İlk Yürürlük: 25.05.1980

COLREG 72: Denizde Çatışmayı Önleme Uluslararası Kuralları Sözleşmesi, 1972. (Convention on the International Regulations for Preventing Collisions at Sea, 1972). İlk Yürürlük: 15.07.1977

OILPOL 1954: Denizlerin Petrol ile Kirlenmesini Önlemeye İlişkin Uluslararası Sözleşme, 1954. (International Convention for the Prevention of Pollution of the Sea by Oil, 1954). İlk Yürürlük: 26.07.1958

STCW 1978: Gemi Adamlarının Eğitimi, Belgelendirilmesi ve Vardiya Tutma Standartlarına İlişkin Uluslararası Sözleşme, 1978. (International Convention on Standarts of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers, 1978). İlk Yürürlük: 28.04.1984

MARPOL 73/78: Denizlerin Gemilerden Kirlenmesini Önleme Uluslararası Sözleşmesi. Sözleşme tarihi: 1973. (International Convention for the Prevention of Marine Pollution from  Ships, 1973). İlk Yürürlük: 02.10.1983

FAL 1965: Uluslararası Deniz Trafiğini Kolaylaştırma Sözleşmesi, 1965. (Convention of Facilitation of International Maritime Traffic, 1965). İlk Yürürlük: 05.03.1967

LOAD LINES 1966: Yükleme Sınırı Uluslararası Sözleşmesi, 1966. (International Convention on Load Lines, 1966). İlk Yürürlük: 1.07.1968

TONNAGE 1969: Gemilerin Tonilatolarını Ölçme Uluslararası Sözleşmesi, 1969. (International Convention on Tonnage Measurements of Ships,  1969). İlk Yürürlük: 18.07.1982

INTERVENTION 1969: Açık Denizlerde Petrol ile Kirlenmeye Yol açabilecek Kazalara Müdahale Edilmesine İlişkin Uluslararası Sözleşme,  1969. (International Convention Relating   to Intervention on the High Seas in Cases of Oil Pollution Casualties, 1969). İlk Yürürlük: 06.05.1975

CLC 1969: Petrol ile Kirlenmeden Doğan Zararların Hukuki Sorumluluğuna İlişkin Uluslararası Sözleşme, 1969. (International Convention on Civil Liability for Oil Pollution Damage, 1969), İlk Yürürlük Tarihi: 19.06.1975.

STP 1971: Özel Sefer Yapan Yolcu Gemileri Antlaşması, 1971. (Special Trade Passenger Ships Agreement, 1971). İlk Yürürlük: 02.01.1974

NUCLEAR 1971: Nükleer Maddelerin Deniz Yoluyla Taşınmasına İlişkin Hukuki Sorumluluk Sözleşmesi, 1971. (Convention relating to  Civil  Liability  in the  field  of Maritime Carriage of Nuclear Material, 1971). İlk Yürürlük: 15.07.1975

FUND 1971: Petrolle Kirlenme Zararları için Uluslararası Tazminat Fonu Kurulmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme, 1971. (International Convention on the Establishment of an International Fund  for Compensation for Damage, 1971). İlk Yürürlük: 16.10.1979

CSC 1972: Güvenli Konteynerlere İlişkin Uluslararası Sözleşme, 1972 ve değişiklikleri. (International Convention for Safe Containers,  1972 as amended). İlk Yürürlük: 06.09.1977

PAL 1974: Deniz Yolu  ile  Yolcu ve  Bagajların Taşınmasına   İlişkin   Atina   Sözleşmesi, 1974. (Athens Convention Relating to the Carriage of Passengers and Their Luggage by Sea, 1974)

IMO kurallarının uygulanmasının ve yürürlüğe giren denizcilik sözleşmelerinin birçok konuda mevcut yararını görmek mümkündür.  Örneğin; denizde petrol kirliliği konusunda, bugünü 20 yıl önce ile kıyaslayacak olursak daha az tehlike bulunmaktadır. Trafik ayırım şemalarının uygulanmakta olduğu deniz alanlarında, kaza sayısında meydana gelen azalmalar göz ardı edilmemelidir. Bu da IMO kurallarının yararı ve deniz taşımacılığına verilen önemin oldukça büyük bir kanıtıdır.

Düzenleme: Tugay Hocek