Menü

Türkiye’de Liman Hizmetleri

Hasan Ulusoy Tarafından

Liman: Gemilerin barınmalarına, yük alıp boşaltmalarına, yolcu indirip bindirmelerine yarayan doğal veya yapay sığınak.

Türkiye 8 bin 333 km’lik kıyı şeridi içerisinde 174 adet liman ve iskele barındıran bir ülkedir. Bu limanlardan 6’sı Türkiye Denizcilik İşletmeleri, 4’ü Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları tarafından işletilmektedir.

Liman ve Liman İşletmeleri
Liman ve Liman İşletmeciliği

1. Türkiye Limanları

1.1. Marmara Bölgesi Limanları

Asya ve Avrupa kıtaları arasında köprü niteliği gösteren bölge içerisinde, dünyanın önemli boğazlarından İstanbul ve Çanakkale boğazlarını da barındırmaktadır. İstanbul ve sonrasında Kocaeli, Gemlik, Bandırma, Çanakkale, Tekirdağ gibi lokasyonların ön plana çıktığı bölgede genellikle sanayiye yönelik limanlar yer almaktadır. İstanbul Limanı yabancı gemilerin transit ve ikmal merkezi olması özelliğiyle dünyanın önemli limanları arasında yer almaktadır.

Marmara Bölgesi Liman Lokasyonları
Marmara Bölgesi Liman Lokasyonları

1.2. Ege Bölgesi Limanları

Ege Bölgesi doğal limanların fazla olduğu bir bölgedir. İzmir Limanı tüm bu doğal limanların yanında Türkiye ve Ege Bölgesi için önemli bir konumdadır. Giriş çıkış tonajı bakımından İstanbul’dan sonra ikinci sırada yer alan İzmir Limanı’nın tarım ürünlerinin ihracatında önemli bir payı bulunmaktadır.

Alsancak İzmir Limanı
Alsancak/İzmir Limanından Bir Görünüm

Ege Bölgesi’nde kruvaziyer turizmi sonucunda kruvaziyer limanları bunun yanında birçok yat limanı bulunmaktadır. Kuzeyde Edremit Körfezi, İzmir, Aydın, Muğla gibi önemli lokasyonlar Ege Bölgesi limanlarını barındırmaktadır.

Çeşme İzmir Yat Limanı
Çeşme/İzmir Yat Limanından Bir Görünüm

1.3. Karadeniz Limanları

Trabzon, Samsun, Zonguldak ve Ereğli gibi lokasyonların ön plana çıktığı Karadeniz Bölgesi genellikle faaliyet alanı dar ve çevresindeki ürünlerin ticaretinin gerçekleştiği limanları barındırmaktadır. Trabzon Limanı Doğu Anadolu Bölgesi, Samsun Limanı İç Anadolu Bölgesi’nin ticaret potansiyelini kullanabilmeleri ve liman yeterliliklerinin arttırılması sonucu bölgede ön plana çıkmışlardır. Zonguldak ve Ereğli Limanları’nın Batı Karadeniz Bölümü’nde ön plana çıkmalarının başlıca sebepleri de çıkarılan maden kaynaklarına yakınlıkları ve liman yeterliliklerinin geliştirilmiş olmasıdır.

1.4. Akdeniz Limanları

Akdeniz bölgesi farklı tip limanları içinde barındıran bir bölgedir. Sanayi’nin yanı sıra turistik amaçlı ve yat hizmetlerine yönelik oluşturulmuş birçok liman bulunmaktadır. Antalya, Mersin ve İskenderun lokasyonlarının ön plana çıktığı bölgede limanlar modern nitelik göstermektedir.

Mersin Limanı
Mersin Limanı’ndan Bir Görünüm

Özellikle Akdeniz Bölgesi’nde turizm potansiyeli yüksek olan Antalya birçok ilçesinde yat limanı barındırmaktadır. Antalya’nın yanı sıra Mersin’de de yat limanı bulunmaktadır.

2. Liman Hizmetleri

Yük hizmetleri
a) Konteyner
b) Genel kargo
c) Dökme yük

Gemi hizmetleri
a) Barınma
b) Tatlı su
c) Atık alımı

Ro-Ro hizmetleri

Kılavuzluk

2.1. Yük Hizmetleri

2.1.1 Konteyner Hizmetleri

Konteyner yükleme-boşaltma hizmeti; konteyner yüklemek veya boşaltmak amacıyla gelen gemilere dolu ve boş konteynerlerin iskeleden, terminal sahasından CFS veya nakliye aracı üstünden alınarak rıhtımda gemiye yüklenmesi hizmeti “Yükleme”, gemide bulunan dolu ve boş konteynerleri direk nakliye aracı üstüne terminal sahasına, CFS istasyonuna alınmaları “Boşaltma” hizmetidir.

Konteyner shifting hizmeti; bir gemideki dolu veya boş konteynerlerin bu geminin diğer bir ambarına, güvertesine veya bir güverteden diğer güverteye aktarılması “gemi içi shifting”, gemiden rıhtıma ve tekrar gemiye yüklenmesi “gemi shifting” hizmetidir.

Konteyner Shifting Hizmeti
Konteyner Shifting Hizmeti

Lashing-unlashing hizmeti; gemiye yüklenen konteynerlerin gemi kaptanı isteği doğrultusunda bar, bridge, rod bağlanarak sağlamlaştırılması “lashing” veya bunun tersine çözülmesi “unlashing” hizmeti olarak tanımlanmaktadır.

Konteyner gemisi ambar kapaklarının açılıp kapanması; konteyner gemilerinde herhangi bir anlaşma olmadığı takdirde ambar kapakları liman tarafından açılır rıhtıma alınır ve rıhtımdan alınarak tekrar kapatılır.

Konteynerlerin kara vasıtalarından yüklenmesi veya boşaltılması; feribot ve Ro-Ro tipi gemilere verilen kara vasıtaları ile konteyner yükleme/boşaltma hizmetlerinde, limanın terminal nakliye araçları kullanılarak yapılan yükleme/boşaltma hizmetleri normal yükleme/boşaltma hizmetleri olarak işlem görür.

Konteyner içi doldurma ve boşaltma; limana gelen konteynerlerin, eşya sahibinin veya gümrük idaresinin talebi üzerine, CFS istasyonuna alınarak içlerinin boşaltılması, emtianın eşya sahibine teslimi veya ambara stok edilmesi, bunun tersi olan ihraç etmek amacıyla liman ambar sahasına alınan emtianın konteyner içine istiflenerek kapakların kapatılması hizmetini ifade eder.

Konteynerin tamiri; limana hasarlı olarak gelen konteynerlerin tamirleri liman işletmesi imkânları dâhilinde yapılır.

2.1.2. Genel Kargo Hizmetleri

Limanlar genel kargo mahiyetindeki yükün yükleme ve tahliyesi, yük elleçleme standartlarına uygun bir şekilde hasarsız, kaliteli ve yüksek etkinlik prensiplerine bağlı olarak yapmaktadırlar. Gemilere yüklenecek genel kargo eşya, daha önceden ambara alınmak üzere limana teslim edilmiş ise gemiye teslim liman tarafından, daha önceden işletmenin ambarına teslim edilmemiş ise gemiye teslim eşya sahibi tarafından yapılır.

2.1.3. Dökme Yük Hizmetleri

Limanlar ambalajlanmamış ve genellikle yükleme-boşaltması mekanik vasıta ve tesis gerektiren her türlü sıvı ve katı maddelerin tahliyesi ve yükleme operasyonlarını, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nca yayınlanan 31.12.2005 tarih ve 26040 sayılıDökme Yük Gemilerinin Güvenli Bir Şekilde Yüklenmesi ve Boşaltılması Hakkında Yönetmelik” kapsamında sürdürmektedirler. Limanlar dökme yük hizmetlerinde dökme yük gemisinin yapısında aşırı gerilme ve fiziksel hasar risklerini azaltarak, geminin emniyetini artırıcı tedbirleri titizlikle uygulamaktadırlar, aynı zamanda liman tesisleri için endüstriyel kaynaklı hava kirliliğini önlemek amacıyla yayınlanmış yönetmeliklere uygun çalışmalar yapmaktadırlar.

2.1.3.1. Yükleme-boşaltma hizmeti

Eşyanın rıhtım, ambarlama yerleri, kara veya deniz vasıtasından alınıp gemi bordasına getirilmesi, gemiye yüklenmesi, gemi ambar veya güvertesine istif edilmesi veya diğer hizmetleri ile dökme katı ve sıvı eşya için işletmeye veya izin verilmesi halinde iş sahibine ait mekanik vasıta ve tesisler ile yapılan hizmetleri ifade eder.

Limanda Yükleme Boşaltma İşlemi
Limanda Yükleme Boşaltma İşlemi

2.1.3.2. Shifting Hizmeti

Bir gemideki eşyanın bu geminin aynı veya yan ambar veya birbirini takip eden güverteleri arasında gemiden indirilmeksizin yerinin değiştirilmesi hizmetlerini ifade eder.

2.1.3.3. Limbo Hizmeti

İki geminin birbirine yanaşarak karşılıklı güverte ve ambarları arasında eşyanın bir gemiden boşaltılması ve diğer gemiye yükletilmesi hizmetlerini ifade eder.

2.1.3.4. Terminal Hizmetleri

Gemiye yükletilmek üzere terminale alınan eşyanın kara vasıtasından boşaltılması, taşınması, istifi ve yükleneceği gemi bordosuna kadar taşınması, gemiden boşaltılan eşyanın terminal sahasına taşınması, istifi ve kara vasıtasına yüklenmesi hizmetidir.

2.1.3.5. Manipülasyon Hizmetleri

Kimyevi maddelerin özelliklerinin belirlenmesi amacıyla düzenlenen belgeler ve analizlere göre istifi, kiralanan örtü ve muşambaların iş sahibinin isteği üzerine işletmece örtülmesi, dökme katı eşyanın ambalajlanması hizmetinin işletmece yapılması veya iş sahibine izin verilmesi, terminal sahasına alınan eşyanın iş sahibince monte ve demonte edilmesine işletmece müsaade edilmesi hizmetidir.

2.2. Gemi Hizmetleri

2.2.1. Barınma

Limana ait rıhtım, iskele ve mendireklere rampa veya kıçtankara eden veya şamandıralara bağlanan veyahut mendirek içinde demirleyen veya mendirek içinde veya dışında başkalarına ait rıhtımlara ve iskelelere yanaşan, şamandıralara bağlanan gemilerin barınma hizmetlerini kapsar.

2.2.2. Tatlı su

Liman hizmet hudutları dâhilinde işletmece gemilere verilen tatlı su hizmetlerini kapsar.

2.2.3. Atık alımı

Limanlar gemilerden kaynaklanan atıklar ile atık alma gemilerinin taşıdığı atıkların alınması ve geçici depolanması amacıyla kurulmuş “10-AKTL-001” numaralı ATIK KABUL TESİSİ LİSANS BELGESİ gereği sınırları içerisinde hizmet vermeye yetkilidirler.

Gemilerin normal faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan MARPOL 73/78 EK-I kapsamında bulunan petrol ve petrol türevli katı ve sıvı atıklar (sintine suyu, kirli balast, slaç, slop, yağ vb.), MARPOL 73/78 EK-IV kapsamında bulunan pis sular ve MARPOL 73/78 EK-V kapsamında bulunan çöp atıkları acente veya kaptan talebiyle gemilerden alınır.

2.3. RO-RO Hizmetleri

Ro-Ro gemilerinin tercih edilmesinde en büyük etkenlerden birisi de, şüphesiz fabrikada üretilen malın bir tek taşıyıcı araca sadece bir kez yüklenip boşaltılmasına olanak vermesi ve taşıma süratini büyük ölçüde arttırmasıdır. Böylece hem malın aktarımlar esnasında meydana gelebilecek hasarlara karşı korunması ve hem de daha az yol kat eden araçların yıpranma sürelerinin azalması sağlanmaktadır.

2.4. Kılavuzluk Hizmetleri

Deniz ticaretinde her zaman, bir geminin seferinin güvenlik içinde ve gecikmeden tamamlanması beklenir. Kılavuzluk hizmetinin var oluş nedeni de gemileri dar sular diye adlandırılan limanlar, boğazlar gibi yerlerde “güvenlik içinde ve olabilecek en kısa zamanda objektif olarak” seyrettirmek, yanaştırmak ve kaldırmaktır.

Can ve mal kaybına yönelik her türlü doğal tehlike ve engeller içeren suyollarında, bu tehlikelere karşı güvenlik içinde yol alabilme gereksinimi kılavuzluğun ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Günümüzde kılavuzluk, yoğunlaşan deniz trafiği, taşınan tehlikeli ve zararlı yükler, mahalli liman inşaatları ile donanımları, kıyılardaki değerli yapılar ve yerleşim bölgeleri dikkate alındığında, bir hizmet olarak bugün çevrenin güvenliğinin sağlanması ve artırılması açısından da önemli görev üstlenmiştir.

Liman Hizmetleri
Kılavuzluk Hizmetleri

Editör: Orkut Akar

Ekleyen: Gamze Nur Yalçın

YAZAR: Gamze Nur Yalçın

11 Ağustos 1992 doğumludur. İlk ve orta dereceli okulunu 2006 yılında İstanbul’da tamamlamıştır. 2006 yılında başladığı Dilek Sabancı Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Dış Ticaret Bölümünü 2010 yılında üçüncülük ile tamamlayıp aynı yıl İstanbul’da bulunan Bahçeşehir Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Deniz ve Liman İşletmeciliği programına devam etmiştir. 2012-2013 yılları arasında Bahçeşehir Üniversitesi Şişli Kampüsü’nde Denizcilik Programları Asistanlığı görevini sürdürmüştür. 2012 yılında Arkas Holding bünyesindeki Marport Liman İşletmeleri’nde stajını tamamlayıp 2013 yılında üniversitedeki bölümünü birincilik ile bitirmiştir. 2014 senesinde DGS sınavını kazanarak şuan Girne Amerikan Üniversitesi’nin Güverte bölümünde eğitim hayatına devam etmektedir.

Bir yanıt yazın