Limanlardaki Sinsi Tehlike: Böcekler

Böcekler Dünya’nın her yerinde bulunurlar. Sokmaları ve ısırıkları kimi zaman kişide alerjik reaksiyonlar yol açabilen kimi zaman ise zehirlenmelere kadar götürebilen sonuçlar doğurabilir. Gemide çalışan personelde farkında olmasa da bu tehlikelerle karşı karşıyadır. Gerek limanlarda dışarıya çıktığımızda gerek gemiye dışarıdan böceklerin gelmesiyle denizciler bu tehlikeyle karşı karşıya kalabilirler. Denizcilerin büyük çoğunluğu böcek ısırıkları konusunda yeterli bilgiye sahip değildir. Deniz ticaretinin tabiatı gereği Dünya’nın her yerinde her limanda farklı koşullarda bulunulduğundan bu konuda bilgili olmak büyük önem taşımaktadır. Özellikle gemi limandan kalktıktan sonra günlerce, haftalarca, hatta aylarca karadan uzakta bulunulabileceğinden böcek ısırıkları ve sokmalarına karşı hem personelin kendinin hem de personelin sağlıklarından da sorumlu olan zabitlerin bu gibi durumlara karşı yapılacak ilk yardım konusunda yeterli bilgiye sahip olması hayati öneme sahiptir.

Bu yazıda başlıca böcek ısırmaları ve sokmalarından bahsedeceğim. Sıtma, zika ve ebola gibi durumlarda kesinlikle hastanede tedavi yapılması gerekmektedir.

Başlangıç olarak böcek ısırıkları ve sokmaları birbirinden farklı şeylerdir. Böcek sokmaları zehir böceklerin iğneleri aracılığıyla sahip oldukları zehri insan derisine enjekte etmesidir. Genelde ağrı ve şişkinlik yaparlar. Böceğin iğnesinin deri içinde kalma ihtimali bulunmaktadır. Böcek ısırıkları ise çoğunlukla zehirsiz böceklerin kan emmek için salgıladıkları pıhtı önleyici maddelere karşı alerjik reaksiyon ve bölgesel tahriş oluşmasıdır.

Böcek ısırıkları çoğu zaman zararsızdır. Özellikle haşere ısırıkları zararsızdır. Kısa süreli belirtileri vardır. Aynı zamanda örümcek, arı ve akrep sokmaları da çoğu zaman zararsızdır. Fakat esas tehlikeli olan durum bazı insanların bünyeleri bu durumlara karşı daha hassastır ve bu insanlarda böcek ısırıkları ve sokmaları anafilaksi adı verilen, dikkat edilmezse ölümcül sonuçlara bile yol açabilecek alerjik durumlar oluşturabilir. Bunun dışındaki durumlarda sadece benek, kaşıntı ve su toplama gibi zararı olmayan sonuçlar oluşur. Alerji durumlarına karşı mutlaka zabitlerin gemiye katılan personelin daha önce böcek ısırması ve sokmasın sonucunda alerjik veya daha zararlı bir durumla karşılaşıp karşılaşmadığı konusunda bilgi alması gerekmektedir. Böcek sokması sonucu ısırık olan bölgeden uzakta şişme, kızartı, ürtiker, kaşıntı, kolik şeklinde karın ağrısı, kusma, ishal, göğüste sıkışma hissi, nefes almada zorluk, hırıltılı solunum, at sesi, dilde şişme gibi durumlar oluşursa mutlaka dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu bulgular ciddi alerjik reaksiyonun belirtileri olabilir.

Şimdi de böcek ısırıkları ve sokmaları ayrı ayrı inceleyelim. Çünkü her böceğin vücutta vereceği reaksiyon farklıdır ve ilk yardım yöntemleri de farklıdır.

1. Arı Sokması
Arılar çoğunlukla soktukları yerde iğnelerini bırakırlar. Bundan dolayı öncelik arının iğnesini çıkarmalıyız. Yaralı bölge yıkanmalıdır. Daha sonra soğuk uygulama yapılmalıdır. Eğer mevcutsa, kızarıklık ve şişlik oluşmuş nokta amonyaklı suya batırılmış bir pamukla silinmelidir. Eğer ağızdan sokulmuşsa ve solunumu engelleme durumu mevcutsa buz emmesi sağlanmalıdır. Alerjisi olmayan biri için belirtiler kısa sürer.

Arı sokmalarında ki en tehlikeli noktalar; dil ya da ağız içidir. Bu gibi durumlarda; ağız tuzlu su ile çalkalanmalıdır. Hasta sürekli takip edilmelidir. Eğer çok ciddi bir şişme durumu oluşursa acilen bir sağlık kurumuna götürülmelidir. Ayrıca alerjik reaksiyon gösteren kişinin boynunda şişme varsa derhal tıbbi yardım istenilmelidir. Kişinin arı sokmalarına karşı alerjisi varsa derhal limanda iseniz sağlık kuruluşuna götürülmeli, denizde iseniz mutlaka tıbbi yardım istenilmelidir.

2. Akrep Sokması
Akrep zehrini kuyruğunda taşırmaktadır. Zehirin gücü akrebin kuyruğundaki boğum sayısı ile doğru orantılıdır. Akrebin soktuğu yerde şişlik ve kızarıklık oluşur, beraberinde şiddetli bir ağrı da hissedilir. Zehir sinir sistemini ve kalbi etkileyebilir.

Zehrin kana karışmasında sonra ise, bulantı, kusma, kramp girmesi, solunum yetmezliği, titreme, havale gibi çeşitli belirtiler baş gösterebilir. Bu gibi durumlarda; akrebin soktuğu yerin biraz altından sıkıca bağlamak gerekir. Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmemelidir. Yatar pozisyonda tutulmalıdır. Yaraya soğuk uygulama yapılmalıdır. Kişiye alkol verilmemeli ve yara bağlanmamalıdır. Bu ilkyardım uygulamalarından sonra hasta takip edilmelidir. Limanda karşılaşılmış ise hasta en yakın sağlık kurumuna götürülmelidir.

3. Örümcek Sokması
Zehirli örümcekler kum saati şeklinde küçük ve siyah olurlar. Ayrıca kafalarında kırmızı benek olması örümceğin zehirli olduğunu gösterir. Isırdıklarında sinir sistemini etkilerler. Karın kısmında ağrı görülür ve karın kaslarında sertleşme görülür. Yara oynatılmamalıdır. Yaranın üzeri bez veya eşarpla sıkılmalı ve buz uygulanmalıdır. Zehirli örümcek sokmaları ve ısırmalarında mutlaka tıbbi yardım gereklidir.

4. Kene Yapışması
Keneler çoğunlukla su kenarları ve otlaklarda bulunmaktadır. Özellikle Afrika, Güney Amerika gibi bölgelere sefer yapan gemilerde çalışan gemilerde çalışan personeller limana çıktıklarında dikkat etmesi gerekmektedir.

Keneler, ısırdıkları anda virüsü bulaştırmaktadır. Virüs, enfekte olmuş insanın kanından ve ifrazatından da bulaşmaktadır. Bunun içinde ayrıca dikkat edilmesi gerekmektedir. Otlaklar, çalılıklar arasında yürüdüğümüz esnada ayağımıza tutunarak ya da ağaçlık bir alanda ağaçtan düşerek derimize yapışabilirler. Kenenin tutunduğu yer bir süre sonra kızarıp kaşınmaya başlar. Keneyi kesinlikle elle çıkarmaya çalışmamalı, üzerine herhangi bir kimyasal (alkol, gaz ya da zeytinyağı gibi) dökülmemelidir. Çünkü böyle bir durum, kenenin kusmasına dolayısıyla da zehrin tüm vücuda yayılmasına sebep olur. Ayrıca kene kesinlikle çıplak elle tutulmamalı ve öldürülmemelidir.

Kenenin başı dokunun içine gömülmüşse, cerrahi işlemle çıkarılması gerektiğinden en yakın sağlık kurumuna gidilmelidir. Kişide; ateş, baş ağrısı, halsizlik, kol/bacak/sırtta şiddetli ağrı ve iştahsızlık gibi belirtilerin görülmesi halinde derhal en yakın sağlık kurumuna götürülmelidir.

Düzenleme: Tugay Hocek
Ekleyen: Ayşe Kırıcı