Asıl adı Çakan Bey olan Çaka Bey ilk Türk amiralidir. İlk Türk savaş gemisi filosu onun tarafından kurulmuştur. Bu donanma birçok askeri başarı elde etmiştir. Türklerin, denizcilikle tanışmasını sağlayan kişi olarak kabul edilir. Tarihteki ilk Türk denizcisidir.
Oğuzlar Türklerinin Çavuldur boyuna mensup olan Çaka Bey, 26 Ağustos 1071 tarihinde yapılan Malazgirt Meydan Savaşı sonrası, Batı Anadolu’da Bizans İmparatorluğu ile yapılan çatışmalardan biri esnasında esir düşerek Konstantinopolis’e (İstanbul’a) götürülmüştür.
İmparator III. N. Botaniates’in dikkatini çeken Çaka Bey, saraya alınmıştır. Burada kendisine Latince “Proto noli lis” – “Sorunsuz Kıdemli” sıfat tamlamasından üretilen) Protonolilismus olarak hitap edilmiştir. Sarayda ilgi görmüş ve serbestçe dolaşmasına izin verilmiştir. Bu sayede Bizans’ı yakından tanımış, Yunanca öğrenerek Bizans denizciliğini detaylı olarak inceleme fırsatı bulmuştur.
1081 yılında Bizans tahtına çıkan I. Aleksios Komnenos’in Çaka Bey’dan hoşlanmaması, Çaka Bey’in sahip olduğu birçok imtiyazı kaybetmesine neden olmuştur. Bu sebeple Çaka Bey, bir fırsat yakalayarak Konstantinopolis’den kaçmayı başarmıştır. Mensup olduğu boyun da yardımıyla Bizans İmparatorluğu idaresinde olan Smyrna’yı (İzmir’i) ele geçirerek on altı (16) yıl hüküm süren İzmir Beyliği’ni kurmuştur.
Artık hedef Ege denizine hakim olmaktır. İki – üç yıllık bir süreç içerisinde Foça, Urla, Çeşme ve Sığacık’ı ele geçirmiştir. Bu amaç doğrultusunda İzmir’de inşa ettirdiği tersanede on yedisi (17) çektiri, otuz üçü (33) yelkenli olmak üzere elli (50) parçadan oluşan ilk Türk donanmasını kurmuştur.
Kurulan bu donanma 1081 yılında Ege denizine açılarak Köstence adası (Uzun ada) açıklarında Bizans donanmasını mağlup etmiştir. Bununla yetinmeyen Çaka Bey, 1081 yılında Rodos ve Sisam adalarını da Bizans İmparatorluğu’nun elinden almayı başarmıştır.
1089 senesinde Midilli, 1090 senesinde ise Sakız adasını fetheden Çaka Bey’den rahatsız olan Bizans İmparatorluğu, Bizans donanmasını harekete geçirmiştir. Çaka Bey kaptanlığındaki Türk donanması, Sakız adası ile Karaburun arasında yapılan Koyun Adaları Savaşı sonucunda, 19 Mayıs 1090 tarihinde Bizans donanmasını ağır bir yenilgiye uğratmıştır.
Çaka Bey’in başarıları, damadı olan Anadolu Selçuklu Hükümdarı I. Kılıçarslan’ı da ürkütmüştür. Bizans İmparatorluğu bu durumdan faydalanarak I. Kılıçarslan’ı, Çaka Bey’e karşı kışkırtmıştır. Çaka Bey, 1093 senesinde ziyarete gittiği esnada I. Kılıçarslan’ın talimatı ile öldürülmüştür.
Çaka Bey’in öldürülmesi Bizans İmparatorluğu için büyük bir zaferdir. Türk denizciliğine ise, büyük bir darbe olmuştur. Çaka Bey’in ölümünden sonra adalar ve Ege denizindeki hakimiyet sürdürülememiş ve Bizans İmparatorluğu kaybettiklerini geri almaya başlamıştır. 1096 – 1099 seneleri arasındaki, I. Haçlı Seferi esnasında, 1097’de İzmir Beyliği, kurulduktan on altı (16) yıl sonra Bizans İmparatorluğu tarafından yıkılmıştır.
Çaka Bey’in ilk donanmayı oluşturduğu 1081 senesi, Türk Deniz Kuvvetleri’nin kuruluş tarihi olarak kabul edilir.