Denizde Kadın Eteği

Müjdat Gezen, birgün arkadaşlarından birini arayarak toplanacaklarını söylemiş ve gelecek kişilerin isimlerini saymış. Karşısındaki kişi “Geleceklerin arasında hiç mi hanım yok?” diye sormuş. Müjdat Gezen bu soruya şaşırarak “Yok” diye yanıt vermiş. Konuştuğu arkadaşı, “Mutlaka çağır; sohbete bir kadın eteği değsin. O zaman küfür etmeyiz, politika konuşmayız, futbol konuşmayız; daha saygılı bir ortam olur” demiş. Gerçekten de öyledir. Kadının bulunduğu ortamda sevgi, saygı ve olgunluk vardır.

Sene 2006, Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri Genel Müdürlüğü‘ne bağlı bir kurtarma gemisinde staj yapıyorum. Sabah gemiye geldim, bir baktım bizim geminin yanında ticari bir gemi. Meğer bu gemide gece yangın çıkmış, söndüren gemileri de yangını söndürüp bizim iskeleye çekmişler. Birkaç saat geçti, köprüüstüne işim düştü, çıktım. Diğer gemiye doğru baktım, içeride bir – iki bayan gördüm. O gün öğrendim ki özellikle Rusya, Estonya gibi kuzey Karadeniz ülkelerinin gemilerinde bayan “gemiadamlarına” sıklıkla rastlanırmış. Oysa biz, gemimizdeki bayan stajyer arkadaşımızı bile yadırgıyorduk.

Türkiye’de denizcilik eğitimi almakta olan öğrencilerin yaklaşık %4’ü bayan öğrencilerden oluşuyor. Bu %4’lük kesim mezun olduklarında iş bulma kaygısı ile karşı karşıya kalıyor. Çünkü bayanların çalışabilmeleri için ne yazık ki çok gemi bulunmuyor. Personel departmanlarında görev yapan yetkililer genellikle bayan çalışanlara sıcak bakmıyor. Tabii ki bayanların sayıları erkek meslektaşlarına yakın olsa, bu durum daha farklı olabilir. Ayrıca ülkemiz gemilerinde bayanlar sadece zabit olarak gemilerde görev yapıyor. Personel düzeyinde de bayanlar çalışıyor olsa tahmin ediyorum  gemilerde bayanlara daha sık rastlarız.

Kişisel fikrimi söylemek gerekirse ben bayanların gemide çalışmasında bir mahsur görmüyorum. Gemide kadın uğursuzluktur sözüne ise hiç inanmıyorum. Gemide kadın bulunmasını istemeyenler için genellikle bayandan emir almak veya bayana emir vermekte zorlanan kişiler olduğunu düşünüyorum. Yukarıda da belirttiğim gibi bayanlar illa zabit olacak diye bir kural bildiğim kadarı ile yok. Kamarot da olabilirler aşçı da. Ayrıca zabit olarak çalışırken de işini hakkı ile yapıyorsa sorun yaşanacağına inanmıyorum. İşini iyi yapmıyorsa zaten gemiden gönderilir.

Bayanların gemilerde çalışmasının ise en büyük artısı gemideki sosyal ortamın kalitesinin artacak olmasıdır. İnsanlar daha dikkatli konuşup, daha dikkatli hareket etmek zorunda kalacaktır. Zaten erkeklerin bayanlarla çalışmak istememesinin en büyük sebebi de sanıyorum hareketlerini kontrol altına alma zorluğu.

Böyle bir yazı yazıyorken bayanları nasıl denize çekebileceğimiz konusunda da kişisel önerilerimi söylemem gerekiyor. Aslında çok da fazla bu konuda önerim yok, sadece aklıma gelen bir iki fikrimi sizinle paylaşmak istiyorum.

Gemilere daha fazla bayan çekmek için öncelikle okullara daha fazla bayan öğrenci kazandırmak gerekiyor. Eskiden üniversite giriş sınavlarında denizcilik programları için bayan/erkek öğrenci ayrımı vardı. Erkek öğrenci için kontenjan farklıydı, bayan öğrenci için farklı. Örnek vermek gerekirse 40 erkek 5 bayan gibi… Kontenjanlar arasında bu kadar fazla fark olmasının sebebi bayan öğrenci ile erkek öğrenci arasındaki puan farkının açılmasını önlemekti. Şu an herhangi bir bayan / erkek kontenjan ayrımı yok. Gemilere daha fazla bayan kazandırmak için bu cinsiyete göre kontenjan uygulamasının geri getirilmesi gerekiyor. Ayrıca düşük puanlı öğrencinin de girebileceği olasılığına rağmen bayan kontenjan sayısı daha fazla olmalı. Artan kontenjan, gemilerde daha fazla bayan personel anlamına gelir.

Bayanların sadece zabit düzeyinde değil aşçı, kamarot gibi personel düzeyinde de gemilerde çalışılabileceği anlatılmalı. Böylelikle biz gemiadamları belki ev yemeğine hasret çekmez, şöyle lezzetli mantılar kısırlar yeriz.

Özellikle şehir içi yolcu taşımacılığı yapan şirketler gemilerinde görevlendirilmek üzere bayan zabit ve personel istihdam etmeli. Bu yolla genç bayanlar denize daha fazla özendirilebilir.

Denizcilik eğitimi veren kurumların hedefi genellikle erkek adaylardır. Bu kurumlar okullarının tanıtımını yaparlarken kız liselerine de gidip tanıtım yaparlarsa okullarına daha fazla sayıda bayan öğrenci çekebilirler.

Dünyada Gemiadamı kavramı Gemi İnsanı olarak değiştirilmeye çalışılıyorken, ülkemizdeki ilgili otoritelerin bu tür konulara önem vermesi gerektiğini düşünüyorum.

Denizde olan herkese, Allah selamet versin.