Deniz Taşımacılığı Piyasası

Küresel Deniz Taşımacılığı

2013 yılında gemiler tarafından 9,6 milyar ton yük taşınmıştır.Dünya, uluslararası ticaretin yapılabilmesi için gemilere ihtiyaç duyar. Aslına bakılırsa uluslararası alınıp-satılan malların ve ürünlerin neredeyse %80’i bir şekilde gemilerle taşınır. Bazı kıymetli veya acele olarak taşınması gereken mallar hava yoluyla taşınıyor olmasına karşın hava taşımacılığının ziyadesiyle pahalı bir seçenek olduğu bilinmektedir. Deniz yolu taşımacılığı birçok yük için en uygun maliyetli olmasının yanı sıra verimli ve çevre dostu bir seçenektir.

Deniz yoluyla taşınan petrol ve gaz, deniz ticareti hacminin üçte birine karşılık gelmektedir. Ham petrol, petrol ürünleri ve gaz, tankerlerle taşınmaktadır. Ham petrol Orta Asya’dan, Kuzey Denizi’nden, Batı Afrika’dan ve Güney Amerika’dan Asya, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki rafinerilere taşınmaktadır.

Demir cevheri, kömür, tahıl, kereste ve çelik gibi yükler deniz yoluyla dökme yük gemilerinde taşınmaktadırlar. Büyük miktardaki demir cevheri ve kömür, çelik endüstrisi tarafından talep edilmekteyken, Avustralya, Amerika, Güney Amerika ve Rusya’dan gelen tahıllar da dünyayı beslemektedir. Endonezya, Avustralya ve Güney Afrika’dan çıkarılan kömür ise dünyanın birçok güç santralini beslemektedir.

Genellikle üretilmiş malların taşınmasında kullanılan konteynerler ise pahada ağır olsalar da hacimsel veya ağırlık olarak diğer yük türlerine göre çok etken değildirler.

Navlun piyasası, sürekli dalgalanan navlun ücretlerinin insafına kalmış ve bünyesinde barındırdığı armatörler, gemi operatörleri ve kiracılar ile çok büyük ve karmaşık bir yapıya sahiptir.

Dünya ticareti, yeterli taşımacılık kapasitesinin mevcudiyetine dayalıdır. Dünya ticaret filosu yaklaşık olarak 55,000 gemiden meydana gelmektedir.

Navlun Ücretleri Neden Dalgalanır?

Navlun piyasası birçok değişkene bağlıdır fakat başlıca aşağıdaki faktörler tarafından etkilenir:

• Gemi arzı: Farklı türde kaç gemi bulunabilir? Kaç tane gemi üretiliyor? Kaç tane gemi jilete (gemi sökümüne) gönderiliyor?
• Mal talebi: Endüstriyel üretim ne seviyededir? Hububat hasadı iyi mi? Güç santralleri daha mı çok kömür ithal ediyor? Çelik endüstrisi ne durumdadır?
• Mevsimsel baskılar: Hava koşullarının taşımacılık piyasası üzerinde büyük bir etkisi vardır. Hasadın miktarından limanlardaki buzlanma ve nehirlerin seviyelerine kadar birçok etken vardır.
• Yakıt fiyatları: Yakıt fiyatlarının, gemi giderlerinin dörtte biri ile üçte biri arasında olduğu düşünüldüğünde petrol fiyatlarındaki hareketlilik direkt olarak armatörleri etkilemektedir.
• Dar geçitler: Bu faktör özellikle, dünyadaki petrolün neredeyse yarısını dar su geçitlerinden geçiren tankerleri etkilemektedir. Bu dar su geçitleri başlıca Hürmüz Boğazı, Malaca Boğazı, Süveyş Kanalı, Panama Kanalı, İstanbul Boğazı ve diğer önemli kanallardır ki bu geçitlerin anlaşmazlık, terörist saldırısı veya yoğun deniz trafiğinden kaynaklı çatışmadan dolayı kapanması tüm dünyanın tedarik modelini değiştirebilir.
• Piyasa duyarlılığı: Piyasadaki talebin hemen hemen yarısı zamana göre öngörülebilmektedir. Piyasaya ilişkin düşünceler navlun piyasasını etkilediği gibi hali hazırdaki gemi ve yüke olan arz-talep ilişkisi de piyasayı etkilemektedir.

Önemli gerçekler:

• Dünya ticaret filosu 1000 dwt üzerindeki 55,000 gemiden meydana gelmektedir.
• Dökme yük filosundaki yaklaşık olarak 9,000 gemi 2,100 şirket tarafından kontrol edilmektedir.
• ULCC (Ultra Large Crude Carriers) tankerlerin petrol kapasitesi 2 milyon varilin üzerindedir.
• Dünya ekonomisinin büyümesi, geçtiğimiz 30 yıl içerisinde deniz yoluyla taşınan yükün artmasına neden olmuştur.
• BaltıkDry Endeksi, en yüksek rekorunu 11,793 puan ile 20 Mayıs 2008 tarihinde yapmıştır.
• BaltıkDry Endeksi 663 puan ile 5 Aralık 2008 tarihinde çökmüştür.
• Japonya, Yunanistan, Almanya, Çin ve Norveç dünya ticaret filosunun yüzde 50’sinden fazlasını kontrol eder.

Kaynak: The Baltic Exchange 
Tercüme: Cem Kütükoğlu
Ekleyen: Aytunç Yıldırım