Menü

Balast Arıtma Sistemleri Nasıl Çalışır?

Samet Biçen TarafındanIMO (International Maritime Organization) bünyesinde deniz ekosistemi için önemli bir değişikliğe imza atıldıktan sonra gemilere uygulanması için belirli bir süre bırakılmış ve akabinde yürürlülüğe alınmış olan balast suyu yönetim planı ve balast arıtma sistemi büyük bir önem arz etmektedir.

IMO konvansiyonuyla getirilen kural ve düzenlemeler kapsamında gemi işletmecileri/sahipleri balast arıtma sistemlerini gemilerine kurdurmaktalar.

Ballast Operation 1

Uluslararası piyasada çeşitli teknolojilere sahip arıtma üniteleri bulunmaktadır. Üniteler gemilerde kaplayacağı alan, kurulum/işletim maliyetleri, arıtma seviyesi/kalitesi, gemi balast kapasitesine uygunluğu ve daha birçok nitelik arıtma sistemlerinin seçiminde önemli bir rol oynamaktadır.

Bu yazıda, gemilerde kullanılan/kullanılabilecek olan arıtma sistemlerinin kullandıkları teknikler kısa bir şekilde açıklanacaktır.

Ballast Operation 2

Balast suyunun IMO standartlarında olduğundan emin olmak için gemiler de iki veya daha fazla teknoloji bir arada kullanılabilir. Piyasada gemi bünyesine kurulabilecek teknolojilerden en çok tercih edilenleri şu şekilde listelenebilir:

  1. Fiziksel Separasyon/Filtreleme Sistemleri.
  2. Kimyasal Arıtma Sistemleri.
  3. Ultraviyole (UV) Arıtma Sistemleri.
  4. Deoxygenation Arıtma Sistemleri.
  5. Termal Arıtma Sistemleri.
  6. Ultrasonik Arıtma Sistemleri.
  7. Elektrik Akımlı Sistemler.
  8. Manyetik Alan Arıtma Sistemleri.

1- Fiziksel Separasyon/Filtreleme Sistemleri

Fiziksel ayrıştırma/filtreleme sistemleri, çökelme ve yüzey filtreleme şekilleri ile deniz canlılarını ve katı maddeleri ayrıştırmak için kullanılır. Fiziksel filtreleme sistemi hem balast alınırken hem de balast basılırken kullanılan bilen basit bir sistemdir. Bu sistemle birlikte kullanılabilen donanımlardan bazıları şunlardır:

Diskler/Filtreler: Sabit veya hareketli filtreler ya da diskler su içerisindeki katı parçacıkları ayrıştırmada oldukça etkili bir yöntemdir. Arıtma işleminde kimyasal maddelerin kullanılmamasından dolayı çevre dostu sistemlerdir. Filtreler sistem gereksinimine göre çeşitli boyutlarda olabilir ve gemiler için kurulum, işletim ve bakım maliyetlerine göre avantajlı sistemlerdir.

Ancak tahliye edilen deniz suyunu IMO standartlarına uygun olarak temizlemede yetersiz kaldıklarından ek sistemlere ihtiyaç duyulmaktadır.

Filtre

Hydrocyclone: Yüksek hızlı merkez kaç kuvveti etkisiyle deniz suyu içerisindeki parçacıkları ayrıştırmaya yaran sistemdir. Hydrocyclone sabit bir parça olup kurulumu, işletilmesi ve bakımı kolaydır. Filtreler gibi bu donanım da büyük boyutlu katı parçacıkların ayrıştırılmasında etkili olsa da deniz suyu içerisindeki mikroorganizmaların ayrıştırılmasında etkili olmadığından gerekli arıtma işlemi yapılamamış olacaktır.

Hydrocyclone

Çökeltme: Fiziksel filtreleme yöntemlerinin büyük bir kısmı deniz suyu içindeki küçük katı parçaları ayrıştırmada yetersiz kalmaktadır. Çökeltme, çok ince tanecikli olduğu için çökeltilemeyen katı tanecikleri uygun maddeler eklenmek suretiyle birbirine yakınlaştırıp, boyutunu büyülterek gerçekleştirilir. Çökeltilen parçacıklar yardımcı ekipmanlarla sudan ayrıştırılır.

Bu yöntem genellikle katı filtreleme yöntemleriyle birlikte kullanılır ve atıkları depolamak için tanka ihtiyaç duyulmaktadır.

Fiziksel ayrıştırma/filtreleme sistemleri, gemilerde hâlihazırda kullanılmakta olan sintine separatör çeşitleri, tatlı su artırma sistemleri vb. benzerlik gösteren filtre türleridir.  Montaj, bakım/onarım ve işletme bakımından hem düşük maliyetli hem de kolay olan bu sistemler gemilerde en çok tercih edilen sistemlerdir.

2- Kimyasal Arıtma Sistemleri

Bu arıtma sisteminde adından da anlaşılacağı üzere kimyasal maddeler kullanılır. Biyositlerle yapılan dezenfeksiyonda balast suyu içerisindeki organizmalar etkisiz hale getirilir ya da tamamen ortadan kaldırılır. Bu sayede, balast suyu daha etkili ve daha kesin bir şekilde temizlenmiş olur. Fakat kullanılan kimyasalların etkisinin balast suyuyla beraber denize karışacağı unutulmamalıdır.

Kimyasal arıtma iki ana başlık halinde incelenebilir:

  • Oksidan biyositler

Oksidasyon; balast suyunda aktif halde bulunan organizmaların klor, brom ve iyot kullanılarak etkinliklerinin ortadan kaldırılmasıdır. Bu dezenfeksiyon yöntemi mikroorganizmaların organik yapılarının bozulmasıyla gerçekleştirilen bir yöntemdir.

  • Anti-oksidan biyositler

Antioksidasyon, mikroorganizmaların sinirsel veya metabolik özelliklerini etkisiz halde bırakarak zararlarını ortadan kaldıran bir yöntemdir.

3- Ultraviyole (UV) Arıtma Sistemleri

Ultraviyole arıtma, deniz suyunun geçtiği devre üzerine monte edilmiş olan UV ışın gönderen UV lambalar (amalgam) ile gerçekleştirilir.

UV Lamba

UV lambalar ürettikleri UV ışınlar ile su içerisindeki organizmaların DNA yapılarına etki ederek zararlı olabilecek etkilerini önlerler. Bu yöntem gemilerde içme suyu sistemlerinde sıklıkla kullanılmakta olup oldukça basit ve etkili bir sistemdir.

4- Deoxygenation Arıtma Sistemleri

Bu yöntem tek başına bir arıtma yöntemi olmayıp diğer sistemlere ek olarak kullanılır. Balast tanklarının oksijenden arındırılması olarak açıklanabilecek olan sistem, deniz suyu içerisindeki organizmaları oksijensiz bırakarak öldürmek veya çoğalmasını engelleyerek çalışmaktadır. Oksijensizleştirme işlemi, balast tanklarında su seviyesinin üzerinde kalan boşluğa nitrojen ya da başka bir inert gaz doldurularak yapılabilir.

Yeterli inert gazın temini için ek sistemlerin kullanılması ihtiyacı (özellikle dökme yük ve konteyner gemilerinde), tankların sızdırmazlık seviyelerinin yeterli olmaması, operasyonlar için gerekli işlem süresinin uzun olup kısa sefer sürelerinde etkisini gösteremeyecek olması ve bu sistemlerin yeterli hale getirilmesinin gemiler ve işletmeciler açısından ek maliyetler getireceğinden dolayı günümüz gemileri için uygun bir sistem değildir.

5- Termal Arıtma Sistemleri

Termal arıtma sistemi balast suyunun ısıtılması ile içerdiği organizmaların etkisizleştirilmesi şeklinde tanımlanabilir. Bu ayrıştırma yönteminde balast suyu balast suyu ayrı bir ısı değiştiriciden geçirilerek ısıtılabileceği gibi gemi dizel makinelerinde soğutma suyu olarak da kullanılabilir. Fakat bu yöntem uzun bir süreç istediğinden dolayı gemiler için etkili ve tercih edilen bir sistem değildir. Ayrıca tanklarda korozyona neden olabilmektedir.

6- Ultrasonik Arıtma Sistemleri

Bu arıtma sistemi balast suyunun içerdiği organizmaları öldürmek için yüksek enerjili ultrasonik ses dalgaları üretilmesine dayalı bir yöntemdir. Gerektirdiği maliyet ve gemiler için elverişli bir yöntem olmadığından kullanımı azdır.

7- Elektrik Akımlı Sistemler

Gemilerde bulunan kiniştin devrelerindeki anot ve katot kutuplarda oluşan anti-fouling sistemlere benzerlik göstermekte olup belirli ölçeklerde elektrik akımları gönderilerek buralarda canlı yaşamasına uygun ortamın bitirilmesi ile çalışan bir sistemdir. Bu sistem gemiler için oldukça elverişli bir sistem olup kurulum, işletim ve bakım maliyetleri açısından tercih edilen sistemdir.

anti fouling sistem

8- Manyetik Alan Arıtma Sistemleri

Bu ayrıştırma yöntemi çökeltme sisteminde kullanılır. Manyetik etki yaratacak top parçalar çökeltici maddelerle birlikte balast suyuna karıştırılır. Oluşacak çökelti manyetik disklerle (mıknatıs gibi) deniz suyundan ayrıştırılır.

Magnetic Separation

Kaynaklar: 

  1. MarineInsight
  2. Compatible Components Corporation
  3. Damen Services Portal
  4. Deniz&Teknik E-Dergisi 1. Sayı

Düzenleme: Tugay Hocek
Ekleyen: Gökmen İçel

YAZAR: Samet Biçen

İTÜ Denizcilik Fakültesi Gemi Makineleri İşletme Mühendisliği 2013 mezunudur. Öğrenim süresi boyunca çeşitli kulüpsel ve bireysel faaliyetlerde kurucu, yönetici ve katılımcı olarak görevler üstlenmiştir. 2013 yılında başladığı profesyonel meslek hayatına Uzakyol İkinci Mühendis olarak devam etmektedir. Mezuniyetinin akabinde dahil olduğu "e-MarEdu" grubunda "Elektronik Dergi Editörü" olarak görev almasının yanı sıra araştırmalar ve çeviriler de yapmaktadır.

Bir yanıt yazın